Διαβάζοντας το παραπάνω άρθρο, αν και καθυστερημένα βέβαια, διαπίστωσα ότι έχει κάποια λάθη , που αφορούν κυρίως την περιοχή της σημερινής Κυνουρίας,τα οποία επισημαίνω και διορθώνω ως εξής :
1. Διοικητική Διαίρεση της Αρκαδίας από το 1205-1833 : Δεν είναι σωστό να προσπαθούμε να περιγράψουμε και να ερμηνεύσουμε οτιδήποτε ιστορικό (γεγονός, πρόσωπο κλπ), χρησιμοποιώντας σημερινή ορολογία. Σύμφωνα με αυτή τη θέση η επικεφαλίδα θα έπρεπε να γράφει : «Διοικητική διαίρεση της περιοχής της σημερινής Αρκαδίας ….» .
2. «Κατά την Ενετοκρατία (1685-1715) η Πελοπόννησος διαιρέθηκε σε 4 Νομούς-Επαρχίες: Της Ρωμανίας, της Αχαΐας, της Μεσσηνίας και της Λακωνίας. Κάθε Επαρχία είχε διαιρεθεί σε περιοχές (territorri), όσες ήταν και τα Βιλαέτια των Τούρκων, δηλαδή 24. Οι Βενετοί δηλαδή άλλαξαν μόνο την ονομασία των Βιλαετιών σε περιοχές (territorri).» : Η πρώτη πρόταση είναι σωστή. Η δεύτερη όμως όχι. Αν διαβάσετε το βιβλίο απ’ όπου προέρχεται ο χάρτης που δημοσιεύετε θα δείτε ότι αυτή η διαίρεση δεν είχε καμμία σχέση με την προηγούμενη διαίρεση των τούρκων αλλά διέφερε σημαντικά ως προς τα όρια των territorii, ο δε αριθμός συμπτωματικά έτυχε να είναι ο ίδιος.
3. «Κατά τη Β΄ Τουρκοκρατία (1715-1821) η Πελοπόννησος διαιρέθηκε σε 23 και αργότερα σε 25 Επαρχίες (Βιλαέτια), από τις οποίες 5 στην Αρκαδία: 1) της Καρύταινας, 2) του Λεονταρίου, 3) της Τριπολιτσάς, 4) του Αγίου Πέτρου και 5) του Πραστού, το δε Βιλαέτι της Καρύταινας περιελάμβανε 4 Τμήματα που ανέφερα προηγουμένως (Α΄ Τουρκοκρατία). Το παραπάνω διοικητικό σύστημα, με κάποιες μικρές στη συνέχεια μεταβολές, διατηρήθηκε μέχρι το 1828 επί Κυβερνήσεως Καποδίστρια.»: Εδώ οι παρατηρήσεις είναι περισσότερες, αφού οι μεταβολές/διαφορές ήταν πολλές και μεγάλες, ιδιαίτερα στην σημερινή Κυνουρία : α] Πάλι θα έπρεπε να επισημανθεί ότι πρόκειται για την « περιοχή της σημερινής Αρκαδίας ….» . β] Τα βιλαέτια του Μοριά δεν δημιουργήθηκαν όλα μαζί αλλά σταδιακά με διακύμανση του αριθμού τους από 22 – 26. γ] Το βιλαέτι του Πραστού ιδρύθηκε το 1819 από διχοτόμηση του μέχρι τότε ενιαίου βιλ. «Αγ. Πέτρου & Πραστού» . δ] Το βιλ. Αγ, Πέτρου περιλάμβανε και την περιοχή του Αχλαδόκαμπου καθώς και την ομάδα χωριών Ζευγολατιό, Νιοχώρι, Σαμαρά, Σουλούσπαη και Στενό, που βρίσκονταν μέσα στο βιλ. Τριπολιτσάς . ε] Ίσως να μην γνωρίζετε ότι υπήρχαν και «τα πέντε κάτω χωριά του Άργους», ήτοι Γεράκι, Κοσμάς, Αγ. Βασίλης, Παλιοχώρι και Πλατανάκι (δηλ. τα Λυμποχώρια). Ακόμη ότι τα χωριά της Τσακωνιάς Καστάνιτσα και Σίταινα ΔΕΝ υπάγονταν στο βιλ. Πραστού, αλλά στο βιλ. Μυστρά . Όπως και τα Κουνουποχώρια που ανήκαν άλλοτε στο βιλ. Μυστρά κι άλλοτε (τα τελευταία πριν το 1821 χρόνια) στο βιλ. Μονεμβασίας. ζ] Ως προς το βιλ. Λεονταρίου, θα πρέπει ακόμη ν’ αναφερθεί ότι μετά το 1770 (Ορλωφικά), την επακολουθήσασα αλβανοκρατία και την αμνηστεία που τελικά έδωσε ο Σουλτάνος, με ενέργειες της οικογένειας Παπατσώνη δημιουργήθηκε το βιλ. Εμπλακίων που περιλάμβανε 44 χωριά, τα περισσότερα διάσπαρτα στα βιλ. της Μεσσηνίας, κι ανάμεσά τους 7 χωριά του βιλ. Λεονταρίου, ήτοι Δυρράχι, Λεπτίνι, Νιοχώρι, Μάνεσι, Ραψομμάτη, Μαρμαριά κι άλλα δύο που δεν υπάρχουν σήμερα .
4. Επί Κυβερνήσεως Ι. Καποδίστρια (1828-1831) : Τα πράγματα ήταν σχεδόν όπως τα γράφει το δημοσίευμα, με την διαφορά ότι ολόκληρη την Τσακωνιά (τ. βιλ. Πραστού & περιοχή Καστάνιτσας και Σίταινας ) την υπήγαγε στο τμήμα Λακεδαίμονος .
5. Ο Νομός Αρκαδίας το 1833 και μετέπειτα περιελάμβανε τις εξής τέσσερις Επαρχίες: 1) … 2)…. 3) Κυνουρίας, με πρωτεύουσα κατ’ αρχάς τον Πραστό και μετέπειτα το Άργος, 4) … Και εδώ υπάρχουν δύο λάθη : α] αρχικά ιδρύθηκε και η Επαρχία Πρασιών, η οποία περιλάμβανε το νότιο μισό της όλης Κυνουρίας όπως την ξέρουμε μετά την ενοποίησή τους. Πρωτεύουσα ήταν το Λεωνίδι, που παρέμεινε και μετά τη συγχώνευση χειμερινή πρωτεύουσα όλης της επ. Κυνουρίας, με θερινή τον Αγ. Ιωάννη . Προσπάθειες του Άστρους να γίνη μόνιμη πρωτεύουσα δεν τελεσφόρησαν. β] Αργότερα ιδρύθηκε η εφήμερη Επαρχία Διποταμίας (1835-36) που περιλάμβανε χωριά της Πέρα Μεριάς (Βάχλια, Βελημάχι κλπ), αλλά και απέναντι χωριά της Ηλείας και Αχαΐας. Πρωτεύουσα είχε οριστεί η Δίβρη (έδρα του τ. Δήμου Λαμπείας της Ηλέιας).
6. Το 1840 οι αρχικοί Δήμοι που ιδρύθηκαν στις 4 Επαρχίες του Νομού Αρκαδίας συγχωνεύθηκαν μεταξύ τους. Διάφορες τροποποιήσεις ορίων, συγχωνεύσεις, ανασυστάσεις κλπ έγιναν κι αργότερα . Οι παλαιοί τέως πλέον Δήμοι καταργήθηκαν με τον περιβόητο Νόμο ΔΝΖ΄/1912 , εκτός από το Δήμο Τριπόλεως (παρέμειναν Δήμοι μόνον οι πρωτεύουσες των Νομών και η Τήνος).
Αυτές ήταν οι παρατηρήσεις/διορθώσεις που ήθελα να κάνω επί του παραπάνω δημοσιεύματος, ώστε όσοι το διαβάσουν και δεν έχουν τη δυνατότητα να ανεύρουν πληροφορίες έστω απ’ τις ελάχιστες πηγές που αναφέρω, να μπορούν να σχηματίσουν μια πιο λεπτομερή εικόνα για την κατάσταση που επικρατούσε ανά τους αιώνες τόσο στην Αρκαδία, όσο και σ’ ολόκληρη την Πελοπόννησο. Κλείνοντας, ελπίζω η επιστολή μου να δημοσιευθεί σαν σχόλιο κι ευχαριστώ για την φιλοξενία.
Με εκτίμηση,
Γεώργιος Α. Γαλέος
Πολιτ. Επιστήμων – Ιστορ. Ερευνητής
[Τσακώνικων κυρίως θεμάτων
Καταγόμενος από το Λεωνίδι]
Geodes29arg@yahoo.gr