Η Ελληνική φυλή για την πλήρη εθνική αποκατάσταση μετά την απελευθέρωση του 1821 και την σύσταση του νεώτερου Ελληνικού κράτους προέβει σε απελευθερωτικούς αγώνες με τους Τούρκους. Μετά την λήξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών (10 Αυγούστου 1920) οι σύμμαχοι, μετά από ενέργειες του Ελευθέριου Βενιζέλου, ανέθεσαν στον Ελληνικό Στρατό την κατάληψη της περιοχής της Σμύρνης.

Ο Αναστάσιος Σωτ. Τσαρουχάς κατετάγη στον Ελληνικό Στρατό για να υπηρετήσει την πατρίδα του και βρέθηκε στο μέτωπο της Μικράς Ασίας. Σύμφωνα με την εξέλιξη της εκστρατείας του Γ΄  Σωμ. Στρατού με επικεφαλής τον Υποστράτηγο Βλαχόπουλο Αριστοτέλη από 29-1-1921 έως 10-5-1921, την περίοδο της εξέλιξης της μάχης στο ΑΒΓΚΙΝ.

Η τοποθεσία Αβγκίν–Κοβαλίτσα  την οποία οι Τούρκοι ονόμαζαν γραμμή Ινονού, είχε επιλεγεί από τους Τούρκους προς αντιμετώπιση ενδεχόμενης Ελληνικής επίθεσης προς Εσκή Σεχήρ – συγκοινωνιακός κόμβος προς Άγκυρα. Ήταν οργανωμένη με πολλά και βαθειά χαρακώματα, ενισχυμένη δε με περιβολάς και συρματοπλέγματα.

Μετά την προέλαση του Γ΄  Σ.Σ. από την περιοχή της Προύσης προς Εσκη Σεχήρ, την 10ην Μαρτίου άρχισε η επίθεση με τις Χ, ΙΙΙ, VΙΙ, Μεραρχίες, συν την Ταξιαρχία Ιππικού και την 13ην Μαρτίου ήρθε σε επαφή με την οχυρά θέση Μετρές τεπέ-Αβγκίν.

Με συνεχείς αγώνες την πρωία 8:20πμ της 15ης Μαρτίου, η ΙΙΙ Μεραρχία  εξακολούθησε την επίθεσην  προς Αβγκίν, το δε 6ον Σύνταγμα πεζικού επιτιθέμενο προσέγγιζε την βόρεια παρυφήν του χωρίου Αβγκίν. Το 6ον Σύνταγμα έφθασε μπροστά στα  συρματοπλέγματα, εβάλλετο δε τόσον κατά μέτωπον όσο και από τα πλευρά, από πολυβόλα εγκατεστημένα εντός των οικιών πλαγιοφυλάσσοντας τα χαρακώματα.

Η μάχη συνεχίστηκε, διατηρώντας όλη την σφοδρότητα της μέχρι την 13:00μμ, όπου και κόπασε στις 14:00μμ και τότε οι Ελληνικές δυνάμεις επανέλαβαν την επίθεσην. Μέχρι της 18:00μμ όταν η μάχη διεκόπη, οι Τούρκοι είχαν ενεργήσει κατά του δεξιού της ΙΙΙ Μεραρχίας 22 σφοδρές αντεπιθέσεις, οι οποίες αποκρουσθήκαν δια της λόγχης.

Λόγω της μεγάλης σφοδρότητας του αγώνος, έγινε μεγάλη κατανάλωση πυρομαχικών και την εσπέρα διαπιστώθηκε έλλειψη αυτών. Οι απώλειες της Μεραρχίας την 15ην Μαρτίου 1921 υπήρξαν σημαντικές, 12 νεκροί και 48 τραυματίες Αξιωματικοί και 800 οπλίτες εκτός μάχης.

Η μάχη στη περιοχή Τεπέ-Αβγκίν-Κοβαλίτσα συνεχίστηκε με σφοδρότητα έως την 23η Μαρτίου, όπου και το Γ΄  Σ.Σ. συμτήχθει σε αμυντικήν οργάνωση ζώνης. Οι απώλειες του Γ΄  ΣΣ κατά τους αγώνες Αβγκίν–Κοβαλίτσης ανήλθαν σε 4285, εξ αυτών 211 Αξιωματικοί.  Από αυτούς ήταν 707 νεκροί (εκ των οποίων 55 οι Αξιωματικοί)  και 3075 τραυματίες (εκ των οποίων 149 οι Αξιωματικοί)  και 503 αγνοούμενοι (εκ των οποίων 7 οι Αξιωματικοί).

Μέσα σ΄ αυτό το περιβάλλον που περιγράφετε ανωτέρω έπεσεν ηρωικώς μαχόμενος ο Στρατιώτης  Αναστάσιος Σωτηρ. Τσαρουχάς, αφήνοντας την τελευταία του πνοή εκεί στα ποτισμένα με άφθονο Ελληνικό αίμα υψώματα του Αβγκίν. Σύμφωνα με μαρτυρία συμπολεμιστή του, από το Κακούρι (Αρτεμίσιο Αρκαδίας), ο Αναστάσιος σκοτώθηκε την στιγμή που σηκώθηκε να σαλπίσει επίθεση, καθότι ήτο σαλπιγκτής, παρά την προτροπή να παραμείνει σκυφτός στο ανάχωμα.

Στην ίδια μάχη (21-3-1921) σκοτώθηκε και έτερος Βλαχερναίος, ο Στρατιώτης Νικόλαος Π. Καρούντζος. Η Βλαχέρνα στην Μικρασιατική εκστρατεία στα πεδία των μαχών έδωσε, εκτός των παραπάνω, και τα τέκνα της, Μήτρο Γ. Πανούση (Δεκανέα) στη μάχη Ταμπούρ Ογλού την 11-14 Αυγούστου 1921 και τους Διαμαντή Ι. Κολλίντζα, Ανδρέα Γ. Ξουράφη, στρατιώτες στην μάχη του Κάλε Γκρότο 13-18 Αυγούστου 1921, δύο από τις φονικότερες μάχες του Ελληνικού Στρατού, πλησίον του Σαγγάριου ποταμού στο δρόμο προς Άγκυρα.

Η εν λόγω εκστρατεία είναι η διαρκέστερη χρονικά και η μεγαλύτερη γεωγραφικά στρατιωτική επιχείρηση που ανέλαβε το νεότερο Ελληνικό κράτος.  Εκατό χρόνια μετά την Ελληνική επανάσταση του 1821, ο Ελληνικός Στρατός προέλασε στα όρια της Άγκυρας και μόνον η σκέψη, εκατό χρόνια μετά, πλέον προκαλεί δέος.

Σήμερα, ας φέρουμε στη μνήμη μας, εκείνους που θυσίασαν την ζωή τους, αυτό το πολύτιμο αγαθό του ανθρώπου, για να μένουμε εμείς ελεύθεροι και να απολαμβάνουμε τα αγαθά της ελευθερίας και της Δημοκρατίας.

Ως ελάχιστο φόρο τιμής να θυμόμαστε τους Βλαχερναίους, οι οποίοι θυσιάστηκαν στην εκστρατεία της Μικράς Ασίας και τα ονόματα τους είναι σκαλισμένα στο μνημείο των Ηρώων στον περίβολο της Εκκλησίας της Μητρόπολης του Αγίου Αθανασίου στο χωριό μας.

Ας μη λησμονούμε, ότι οι νεκροί μας, μισούν την αδιαφορία.

Δόξα και Τιμή στους άξιους,

γενναίους ήρωες προγόνους μας !!!

*** Το αφιέρωμα αυτό προς Τιμήν του Αναστασίου Σωτ. Τσαρουχά, γίνεται από τους απογόνους των οικογενειών των αδελφών του, Ηλία και Θεοδώρου Σωτ. Τσαρουχά.

15-3-2021

Πηγή: ΕΠΙΤΟΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΙΣ ΜΙΚΡΑΝ ΑΣΙΑΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ 1919-1921 ΓΕΑ/ΔΙΣ (Αθήναι 1967).

Σήμερα 15 Μαρτίου 2021 συμπληρώνονται εκατό χρόνια (100) από τον θάνατο του Στρατιώτη Αναστασίου Σωτ. Τσαρουχά. Τελέστηκε προς τιμήν του, επιμνημόσυνη δέηση, στο μνημείο των ηρώων του χωριού μας. Στο μνημόσυνο το παρόν έδωσε εκ μέρους των απόγονων του ήρωα Αναστασίου Σωτ. Τσαρουχά, ο ανιψιός του, Σωτήριος Ηλ. Τσαρουχάς (ετών 92).

Αιωνία του η μνήμη!