Στη δημοσιότητα δόθηκαν τόσο η 1η όσο και η 2η φάση της μελέτης μορφολογικών κανόνων δόμησης και αρχιτεκτονικής για τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων της Αρκαδίας. Για το νομό Αρκαδίας, η μελέτη αυτή αφορά 390 χωριά.
(Στα χωριά-οικισμούς περιλαμβάνονται και τα χωριά-οικισμοί της Δημοτικής Ενότητας Λεβιδίου).
Σκοπός της εν λόγω μελέτης είναι να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τα υπόλοιπα επίπεδα χωρικού σχεδιασμού και να συμβάλλει στην καλύτερη οργάνωση του χώρου και την αναβάθμιση της αισθητικής του μέσω της μορφολογίας της δόμησης, που θα εντάσσεται στο τοπία και την παράδοση χωρίς να παρεμποδίζει την αρχιτεκτονική δημιουργικότητα.
Η αναγνώριση του πολυσύνθετου ρόλου της ελληνικής υπαίθρου ως προς το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά, την κοινωνική συνοχή και την απασχόληση, σε συνδυασμό με την υποβάθμιση που έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια, καθιστά επιτακτική την ανάγκη εφαρμογής ενός κανονιστικού πλαισίου που θα αποσκοπεί:
• στην προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος
• την εισαγωγή αρχών αειφδρου βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης με συνετή διαχείριση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων.
• την αναβάθμιση της ποιότητας του οικιστικού χώρου
• την αύξηση της ελκυστικότητας της περιφερειακής ενότητας, με απώτερο σκοπό την ανακοπή της πληθυσμιακής συρρίκνωσης και την προσέλκυση νέου παραγωγικού δυναμικού.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Συνολικά, η πρόταση στοχεύει στην αναβάθμιση του κτισμένου περιβάλλοντος της Περιφερειακής ενότητας Αρκαδίας με γνώμονα την προστασία και την ανάδειξη των στοιχείων φυσικής, πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς των οικισμών, τον επαναπροσδιορισμό της σύγχρονης οικοδομικής δραστηριότητας έτσι ώστε να αποκτήσει αρχιτεκτονική ταυτότητα, και τον περιορισμό της εισαγωγής μορφών ασύμβατων με την τοmκή αρχιτεκτονική παράδοση.
Απώτερος σκοπός είναι η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των οικιστικών συνόλων, που θα συμβάλλει στην αύξηση της ελκυστικότητας της ευρύτερης περιοχής μελέτης και κατ’ επέκταση, αφενός στη συγκράτηση της κρίσιμης μάζας πληθυσμού, επιτυγχάνοντας τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των μόνιμων κατοίκων, αφετέρου στην προσέλκυση επισκεπτών, γεγονός που θα ενδυναμώσει την τοπική οικονομία.
Με δεδομένο τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των αρκαδικών χωριών, όπως αυτός αναλύθηκε στα προηγούμενα κεφάλαια της μελέτης, αναγνωρίζεται η ανάγκη προσδιορισμού γενικών κατευθύνσεων, ώστε να επιτευχθεί η ομοιομορφία και όχι η επανάληψη, η ένταξη στο περιβάλλον με σεβασμό σε αυτά, η ανάδειξη υφιστάμενων μεμονωμένων παραδοσιακών κτισμάτων αλλά και ολόκληρων πυρήνων, όπου αυτοί εντοπίζονται, όπως επίσης η αρμονική συνύπαρξή τους με τις μεταγενέστερες κατασκευές.
Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση της Περιφερειακής ενότητας Αρκαδίας, λιγοστά είναι τα οικιστικό σύνολα που αποτελούνται αποκλειστικά από νεόδμητα κτίσματα. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων πρόκειται για παλαιότερους οικισμούς, με μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό αλλοίωσης από μεταγενέστερες επεμβάσεις. ενώ αρκετές είναι επίσης και οι περιπτώσεις ικανοποιητικά διατηρημένων παραδοσιακών συνόλων. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι σε ολόκληρη την Π.Ε. εντοπίζεται μεγάλος αριθμός εγκαταλελειμμένων λιθόχτιστων κτισμάτων πολλά από τα οποία σε ερηπιώδη κατάσταση, τόσο στο εσωτερικό υφιστάμενων πολεοδομικών ιστών, όσο και στην πέριξ των οικισμών περιοχή. Καθίσταται λοιπόν σαφές, ότι η αναβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος της Περιφερειακής Ενότητας που μελετάται αφορά κυρίως:
• την επιτυχή αποκατάσταση των παραδοσιακών κελυφών, όπου κρίνεται σκόπιμη.
• τη βελτίωση της εικόνας των κελυφών που έχουν ήδη υποστεί προσθήκες ή επεμβάσεις, στο βαθμό που οι αλλοιώσεις είναι αναστρέψιμες.
• την ένταξη σύγχρονων κατασκευών στο εσωτερικό των οικιστικών συνόλων.
Αναλυτική προκαταρκτική πρόταση κατάταξης οικισμών
ανά χωρική ενότητα Δήμου και Δημοτική ενότητα.
Οικισμοί αξιόλογοι,
Οικισμοί ενδιαφέροντες,
Οικισμοί αδιάφοροι.
Δ.Ε. ΛΕΒΙΔΙΟΥ
Βλαχέρνα: Ενδιαφέρων
Το ιστορικό διατηρητέο μνημείο της Ι.Μ. Παναγίας Ελεούσας στο νοτιότερο άκρο του οικισμού σε συνδυασμό με τις κρήνες και το πυκνό πράσινο που χαρακτηρίζουν τους δημόσιους ελεύθερους χώρους, δικαιολογούν το χαρακτηρισμό του ως ενδιαφέρον οικιστικό σύνολο, παρά το μεγάλο αριθμό των νεόδμητων κατασκευών και τις αλλοιώσεις που έχουν υποστεί τα παραδοσιακά κτίσματα στο εσωτερικό του.
Δάρας: Ενδιαφέρων
Ο σημαντικός αριθμός παραδοσιακών κτισμάτων που εντοπίζονται διάσπαρτα στο εσωτερικό του οικισμού, δικαιολογούν το χαρακτηρισμό που αποδίδεται στα πλαίσια της μελέτης, παρά τις σημαντικές αλλοιώσεις που έχει υποστεί στο σύνολό του.
Διακόπι: Ενδιαφέρων
Πρόκειται για οικιστική συγκέντρωση, χωρίς θεσμοθετημένα όρια. Ο χαρακτηρισμός αποδίδεται με στόχο την προστασία των παραδοσιακών κτισμάτων, κατά κανόνα εγκαταλελειμμένων, που εντοπίζονται στο εσωτερικό του. Τα κτήρια τοποθετούνται ελεύθερα και ο υπαίθριος χώρος τους οριοθετείται με λιθόχτιστη πεζούλα, οργανώνοντας μια διακριτή χωρική ενότητα στην αρκαδική ύπαιθρο.
Πύργου Ρέμα:
H πρόσβαση γίνεται μέσω δύσβατου χωματόδρομου. Από τη μακροσκοπική αναγνώριση που έγινε βάσει των υφιστάμενων αεροφωτογραφιών, συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για συγκέντρωση ελάχιστων, αγροτικών κυρίως, κτισμάτων. Δεν έχει θεσμοθετημένα όρια και δεν παρουσιάζονται χαρακτηριστικά οικισμού. Με βάση τα παραπάνω, κρίνεται ότι δεν υφίσταται αντικείμενο μελέτης. Επισημαίνεται ωστόσο, ότι η ευρύτερη περιοχή εντάσσεται στο Δίκτυο Natura 2000.
Κανδήλα: Ενδιαφέρων
Τα παραδοσιακά κτίσματα που εντοπίζονται διάσπαρτα στον πολεοδομικό ιστό του οικισμού, σε συνδυασμό με την εγγύτητα του στην Ι. Μονή Κανδήλας, δικαιολογούν το χαρακτηρισμό που προτείνεται, ώστε να βελτιωθεί η υφιστάμενη εικόνα του συνόλου και να περιοριστούν τυχόν ανεπιτυχείς μελλοντικές επεμβάσεις.
Καρδαράς: Ήδη χαρακτηρισμένος ως παραδοσιακός-Αξιόλογος
Ο οικισμός είναι ήδη χαρακτηρισμένος ως παραδοσιακός. Κατ’ αντιστοιχία, στα πλαίσια της μελέτης προτείνεται ο χαρακτηρισμός του ως αξιόλογος, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των νεόδμητων κτισμάτων που εντοπίζονται στο εσωτερικό του, δεν ενσωματώνονται επιτυχώς στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του συνόλου και στο φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής.
Κώμη: Αδιάφορος
Δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις ιδιαίτερης προστασίας του οικισμού.
Λεβίδι: Ενδιαφέρων
Τα αξιόλογα παραδοσιακά κτίσματα που εντοπίζονται στον πολεοδομικό ιστό του Λεβιδίου οργανωμένα σε γειτονιές ή συνεχή μέτωπα, σε συνδυασμό με τα διατηρητέα μνημεία των ναών του οικισμού και την ιστορικότητα της ευρύτερης περιοχής, προσδίδουν στο οικιστικό σύνολο σημαντικές δυνατότητες ανάδειξης και μελλοντικής ανάπτυξης, όποτε στα πλαίσια της μελέτης προτείνεται ο χαρακτηρισμός του ως ενδιαφέρον. Απώτερος σκοπός είναι η βελτίωση της ήδη διαμορφωμένης και σε αρκετές περιπτώσεις επιβαρυμένης, περιβάλλοντος.
Λίμνη: Αδιάφορος
Κρίνεται ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις ιδιαίτερης προστασίας του οικισμού. Ωστόσο επισημαίνεται ότι εντοπίστηκε κάποιος αριθμός αξιόλογων παραδοσιακών κτισμάτων στο εσωτερικό του οικισμού που διασώζουν βασικά χαρακτηριστικά της τοπικής αρχιτεκτονικής.
Έλατος:
Η πρόσβαση γίνεται μέσω δύσβατου χωματόδρομου. Από τη μακροσκοπική αναγνώριση που έγινε βάσει των υφιστάμενων αεροφωτογραφιών, συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για συγκέντρωση λιγοστών κτισμάτων, η πλειοψηφία των οποίων σε ερηπιώδη κατάσταση. Επισημαίνεται ότι δεν υπάρχουν θεσμοθετημένα όρια. Με βάση τα παραπάνω, κρίνεται ότι δεν υφίσταται αντικείμενο μελέτης.
Ορχομενός: Αξιόλογος
Πρόκειται για μικρό οικιστικό σύνολο, που περιλαμβάνει αποκλειστικά σχεδόν παραδοσιακά κτίσματα. Επισημαίνεται ακόμη ότι στο εσωτερικό του εντοπίζονται ίχνη αρχαίου ναού. Με δεδομένη την ιστορική αξία της περιοχής και την εγγύτητά του οικισμού στην αρχαία ακρόπολη του Ορχομενού, ερείπια της οποίας σώζονται σε λόφο βόρεια της οικιστικής ενότητας, προτείνεται ο χαρακτηρισμός του ως αξιόλογο οικιστικό σύνολο, με στόχο την αποφυγή μεταγενέστερων επεμβάσεων που θα αλλοιώσουν την εικόνα των υφιστάμενων κελυφών. Σε επόμενο στάδιο της μελέτης θα εξεταστεί επίσης το ενδεχόμενο πιθανής απαγόρευσης νεόδμητων κατασκευών, ώστε να διαφυλαχθεί αυτούσιο το σύνολο στο φυσικό περιβάλλον όπου εντάσσεται.
Ρούσσης:
Επισημαίνεται ότι η πρόσβαση στην περιοχή γίνεται διαμέσου δύσβατου χωματόδρομου. Από τη μακροσκοπική αναγνώριση που έγινε βάσει των υφιστάμενων αεροφωτογραφιών συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για ημιερειπωμένο οικιστικό σύνολο, χωρίς θεσμοθετημένα όρια. Με βάση τα παραπάνω, κρίνεται ότι δεν υφίσταται αντικείμενο μελέτης.
Παλαιόπυργος: Ενδιαφέρων
Τα παραδοσιακά κτίσματα που πυκνώνουν στο κέντρο του οικισμού, περιμετρικά της εκκλησίας του χωριού, δίνουν τη δυνατότητα οργάνωσης μια διακριτής ενότητας στο εσωτερικό του πολεοδομικού ιστού. Για το λόγο αυτό και με δεδομένα αφενός τις δυνατότητες ανάδειξης του οικιστικού συνόλου, και αφετέρου την εγγύτητά του στους γειτονικούς οικισμούς του Λεβιδίου και του Ορχομενού που αναλύθηκαν παραπάνω, προτείνεται η κατάταξη στην κατηγορία των ενδιαφερόντων οικισμών.
Παναγίτσα: Ενδιαφέρων
Τα παραδοσιακά κτίσματα που εντοπίζονται στο εσωτερικό του οικισμού και διασώζουν βασικά χαρακτηριστικά της τοπικής αρχιτεκτονικής, δικαιολογούν το χαρακτηρισμό που αποδίδεται στα πλαίσια της μελέτης, παρά τις σημαντικές αλλοιώσεις που έχει υποστεί το οικιστικό σύνολο.
Χωτούσσα: Ενδιαφέρων
Ο αξιόλογος παραδοσιακός πυρήνας που εντοπίζεται στο βόρειο άκρο του οικισμού, σε συνδυασμό με το ιδιαίτερο φυσικό τοπίο στο οποίο χωροθετείται η οικιστική ενότητα, προδίδουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο σύνολο και δικαιολογούν το χαρακτηρισμό που αποδίδεται στα πλαίσια της μελέτης.
